Kalın Bağırsak Divertiküler Hastalığı ve Divertikülit

Kalın bağırsak duvarındaki zayıf noktalardan dışarı doğru çıkan küçük ceplere divertikül adı verilir. Görülme sıklığı yaş ilerledikçe artmakla birlikte kalın bağırsak divertikülleri çoğu hastada ciddi bir soruna neden olmaz. 

Hastaların küçük  bir bölümünde ise divertiküller iltihaplanabilir. Bu duruma divertikülit denir. Divertikülitin şiddeti hastadan hastaya değişir. Bazı hastalar antibiyotik kullanımı ve diyetle kontrol altına alınabilen hafif ataklar geçirirken, bazı hastalarda divertikülit atağı bağırsak delinmesine yol açarak hastanın hayatını tehdit edecek kadar ciddi olabilir.

Divertikülü olan hastaların bir çoğunun hiçbir yakınması yokken bazı hastaların hafif karın ağrısı, şişkinlik ve kabızlık gibi yakınmaları olabilir. 

Bazı hastalarda divertikül kanamaya neden olursa kırmızı ya da koyu vişne renkli dışkılama olabilir.Bu kanamalar bazen çok şiddetli olabileceği için bu belirtiler olduğunda hemen doktora başvurulmalıdır.

En sık görülen şikayet karın ağrısıdır. Ek olarak bulantı, kusma, kabızlık, gaz-gaita çıkaramama, titreme ve ateş görülebilir. Hastalık çok ilerlediğinde divertikülitin olduğu kalın bağırsak bölümü ile yakınındaki vagen veya idrar kesesi gibi organlar veya cilt arasında bir tünel (fistül) oluşur. Bu durumda ciltten, idrardan veya vajinadan gaz veya dışkı gelebilir.

Divertikül tanısı kolonoskopi veya tomografi ile konabilir. 

Divertikülitte ise tanı için en iyi yöntem tomografidir. Kolonoskopi atak geçiren bir hastada bağırsakta delinmeye yol açabileceği için özel durumlar dışında kullanılmaz. Hastanın atağı geçtikten 6-8 hafta sonra kanser olasılığını dışlamak için yapılır. 

Divertikülit uygun şekilde tedavi edilmezse bağırsak delinmesine, karın zarı iltihabına, apse gelişimine, bağırsak tıkanmasına ve diğer organlara fistül oluşumuna neden olabilir.

Divertikül veya divertikülit kansere neden olmaz.

Divertikül varlığında çoğu hastada kabuklu meyveler, sebzeler gibi zengin liften oluşan bir diyet ve ağrı var ise hafif ağrı kesiciler dışında bir tedavi gerekmemektedir. 

Çok hafif atak geçiren bazı hastalarda atak kendiliğinden geçebilir. Ancak çoğu hastada medikal tedavi ve takip gerektiği için doktora başvurulmalıdır.

Hafif atak geçirenler dışında, çoğu hastanın hastaneye yatırılarak diyetinin düzenlenmesi, serum ve antibiyotikler ile tedavi edilmesi ve apse, delinme gibi olası komplikasyonlar açısından yakından izlenmesi daha uygundur. Komplikasyon gelişmeyen ve şikayetleri gerileyen hastalar 48-72 saat içerisinde tedavilerine evde devam etmek üzere taburcu edilebilir. 

Apse gelişen hastalarda, apse radyolojik yöntemlerle boşaltılarak hastalar ameliyat yapılmaksızın tedavi edilebilir.

Ciddi divertikülit atağı geçiren hastaların bir kısmında tedaviye yanıt alınamaması veya komplikasyonlar nedeniyle hastanın acil ameliyatı gerekebilir. Acil ameliyatlarda karın içi ciddi iltihap nedeniyle dikişlerin sızdırma riski artar. Bu nedenle çoğu hastada bağırsağın geçici olarak dışarı alınması (ostomi ) gerekir. Bu nedenle divertikülit atağı geçiren hastalarda ameliyat mümkünse son çare olmalıdır. 

Hastaneye yatırılmadan tedavi edilebilen hastaların büyük kısmı bir daha atak geçirmez.  Divertikül atağı geçiren hastaların bir kısmında ise atak atlatıldıktan yaklaşık 8 hafta sonra ameliyat gerekebilir. Genç yaşta atak geçirenler, immunsuprese hastalar ve sık tekrarlayan divertikülit atağı geçirenler ameliyat gereksinimi açısından değerlendirilmelidir. Bu durumda yapılan ameliyatta kalın bağırsağın hastalıklı bölümü çıkarılarak aynı seansta birleştirilir. Acil ameliyatların tersine bu ameliyatta bağırsağı dışarı almak (ostomi) gerekmez.

Divertikül kanaması söz konusu olduğunda kolonoskopi ile skleroterapi (iğne ile kanamayı durdurucu madde enjeksiyonu) ya da koagülason (ısı ile kanamayı durdurma) yöntemleri denenerek kanama durdurulmaya çalışılır. Kolonoskopik tedavilerin başarısız olduğu durumlarda ameliyat gerekebilir.

Biz ekip olarak kalın bağırsak ameliyatlarının bir çoğunu hastaya sağladığı birçok yarar nedeniyle kapalı (laparoskopik veya robotik) olarak yapıyoruz. Ancak ciddi divertikülit atağı nedeniyle acil ameliyat gereken bazı hastalarda açık ameliyat gerekebilmektedir.