Gastroözofageal Reflü Hastalığı

Yemek borusu ile midenin bileşim yerinde bir kapakçık sistemi bulunur. Bu sistemle yemek borusundan gıdaların geçişine müsaade edilirken, mide içeriğinin yemek borusuna kaçışı engellenir. Bu kapakçık sistemi sayesinde yemek borusunun iç döşemesi asit ve safranın etkisiyle tahrip olmaktan kurtulur. Aynı zamanda asit ve safra, boğaz (larinks) ve akciğerlere ulaşarak bu bölgelerde zararlı etki gösteremez. Eğer bu kapakçık sistemi yetersizlik gösterirse mide içeriği yemek borusuna kaçar.

Günümüzde toplumda her 5 kişiden birinde gastroözofageal reflü hastalığı görülür. Erkeklerde kadınlardan 2-3 kat fazla görüldüğü saptanmıştır.

Gastroözofageal reflü hastalığının en önemli belirtisi göğüste yukarıya doğru yayılan yanmadır. Yanma midede, boğazda, boyunda, omuzlarda hatta sırtta ve kolda hissedilebilir. Kalp ağrısından bazen ayırt edilemez. Göğüs ağrısı nedeniyle hastaneye başvuran hastaların % 50’sinde reflü özofajit (özofagusta iltihabi reaksiyon) saptanmaktadır.

Ağrı aniden başlar, saatlerce sürer. Daha çok yatarken ve uyurken meydana gelir. Öne eğilmekle artar. Antiasit ilaçlar ve yiyecekler ağrıyı hafifletir. Ağrıya ilaveten reflü (ağza acı-ekşi su gelmesi) sık rastlanan belirtidir. Boğazda ve ağızda kötü bir tat ve yanma bırakır, genellikle yemek sonrası, nadiren de yemek sırasında meydana gelir. Reflüsü olanlarda kuru öksürük, ses kısıklığı ve astım da gelişebilir. Ağrılı yutkunma, geğirti, hıçkırık, bulantı ve kusma ise daha nadir ortaya çıkar.

Kalp krizi, kronik öksürük, astım, zatürre (pnomoni), farenjit, larenjit, gastrit ve safra taşı ile karışabilir.

Hamilelerde karın iç basıncı artışı ve hormonal değişikliklere bağlı geçici reflü atakları görülebilir. Bu durum hamilelik süresi bitince düzelir.

Ekşi, acı, yağlı ve baharatlı yiyecekler, soğan, çikolata, kahve, alkol, gazlı içecekler reflüyü arttırır.

Fazla kilo, korse takmak, dar kıyafetler giymek, gebelik, bazı ilaçlar, sigara ve stres reflüyü kolaylaştırır. Hızlı yemek yemek, mideyi aşırı doldurmak ve aşırı dolu mide ile yatmak gibi alışkanlıklar da reflüyü kolaylaştıran faktörlerdir.

Hastalığın teşhisi şikayetler ile genelde kolaylıkla konulur.

Mutlaka endoskopi istenmesi gereken durumlar:

1. Diyet ve medikal tedaviden fayda görmeyenler,
2. En az 5 yıldan beri şikayeti devam edenler
3. 40 yaş üzeri olanlar,
4. Ailesinde özofagus ve mide kanseri öyküsü olanlar,
5. Alarm semptomları (yutma güçlüğü, ağrılı yutkunma, belirgin kilo kaybı, kanama, anemi) gösteren hastalar.

Baryumlu pasaj filmi: Yemek borusundan geçiş, yemek borusu ile mide birleşim yeri, mide fıtığı olup olmadığı ve mide geçişi ile ilgili bilgiler edinilir. Günümüzde kullanımı azalmıştır.

Gastroskopi: Halk arasında endoskopi deyimi kullanılır. Gastroskopi ucunda video kamera bulunan yumuşak bir boru (9 mm) şeklindeki alet ile yemek borusu, mide ve on iki parmak bağırsağının (duodenum) incelenmesi işlemidir. Hastanemizde Gastroenteroglar tarafından uyutularak yaklaşık 10-15 dk içinde yapılmaktadır. Ağrısız bir işlemdir. Gastroskopi ile yemek borusunun içi, mide ve yemek borusu bileşkesi doğrudan görülerek değerlendirilir. Gastroskopide yemek borusunda mideden gelen asit ve safranın açtığı yaralar, ülserler görülebilir. 

24 saatlik PH monitorizasyon: Bazı reflü vakalarında hastanın şikayeti olmasına rağmen endoskopik bulgular yetersiz olabilir. Bu tür vakalarda yemek borusu 24 saatlik pH monitorizasyonu ile değerlendirilir. Burundan çok ince (2-3 mm) esnek bir katater özofagustan mideye gönderilir ve yanağa tespit edilir. Hastanın yanına yaklaşık 15-20 cm’lik kayıt cihazı da verilir. Hastadan 24 saat boyunca yemek saatlerini ve reflünün olduğu saatleri kayıt etmesi istenir.

Özofagus manometrisi: Yutma güçlüğünde, ağrılı yutmada, gastroözofageal reflü hastalığında, kalp dışı göğüs ağrılarında (özellikle özogagus hareket bozukluğu hastalıkları) ve reflü cerrahisi öncesinde özofagus manometresi istenebilir. Hastanın burnundan 4-5 mm basınç katateri özofagusun içine yerleştirilir. Özofagusun çeşitli bölgelerindeki basınçlar ölçülür. 

Yemek borusu normal mide içeriği ile uzun süreli teması sonrası iç katmanının kimyasal zarara uğraması sonucu özofajit dediğimiz iltihabi reaksiyon gelişmesi durumu en sık komplikasyonlardandır.  Ayrıca bu kimyasal zarar yemek borusunda darlığa ve kanamaya sebep olabilir.  En tehlikeli komplikasyon ise yemek borusu iç katman hücrelerinin mide hücrelerine benzer hücrelere dönüşerek Barrett özofagus diye adlandırdığımız şekle dönüşümüdür. Çünkü Barrett özofagustan kanser gelişme ihtimali vardır.

Medikal tedavide yer alan asit giderici (anti asit grubu) reflü ilaçları yemek borusunu koruyarak ve mide asiditesini düşürerek tedaviye yardımcı olurlar. İlaç tedavisi ile hastaların çoğunda gastroözofageal reflü hastalığının bulguları önlenebilir. Reflü ilaçlarının yanı sıra mide boşalımını kolaylaştıran (prokinetik) ilaçlar da tedavide yer alır. 

1. Tıbbi tedaviye cevap vermeyen gastroözofageal reflü hastalığınız varsa,
2. Yemek borusunda yara oluştuysa, kanama oluyorsa ya da darlık geliştiyse,
3. İlaçları kestiğinizde belirtiler tekrarlıyorsa, 
4. Gençseniz ve hayat boyu tedavi almak istemiyorsanız,
5. Yapısal olarak yemek borusu alt kapakta defekt varsa, 
6. Mide fıtığınız varsa ameliyat önerilir.

İlaç tedavisinin faydalı olması cerrahi tedavinin de faydalı olacağı anlamına gelir.

Yemek borusunun bozulmuş alt kapak sisteminin yeniden oluşturulması ve mide içeriğinin yemek borusuna kaçışının önlenmesi amacıyla yapılır.

Günümüzde reflü cerrahisi ile diafragmadaki açıklık kapatılır (hiyatal açıklık) ve onu takiben fundoplikasyon dediğimiz mide yemek borusu etrafına sarılarak sabitlenir.

Tüm dünyada yaygın olarak kapalı fundoplikasyon yapılır. Hastanın durumuna göre Laparoskopik /Robotik Nissen fundoplikasyon (360⁰) veya Toupet fundoplikasyon (270⁰) yöntemleri tercih edilir. 

Karın kalın bir iğne yardımıyla karbondioksit gazı ile şişirilir. Göbek üstünden 1 adet 10 mm’lik cilt kesisi ile 10 mm’lik boru (trokar) yerleştirilir. Bu borudan kamera ilerletilir. Kamera eşliğinde 2 adet 5 mm’lik trokar yerleştirilir. Trokar içinden geçirilen laparoskopik aletler ya da robotik kollara bağlanan aletler ile ameliyat gerçekleştirilir. Ameliyat bitiminde trokarlar çekilerek karın içindeki gaz çıkartılır. Cilt dikilir.

Genel anestezi altında yaklaşık 1-2 saat arası süren bir ameliyattır. 

Reflü cerrahisi sonrası aynı gün sıvı gıdalar ve ertesi gün yumuşak kıvamlı katı gıdalar alınabilir.

Hastalar hastanede 1 gün kalırlar. Ertesi günü evlerine taburcu edilir.

1 hafta içinde iş başı yapılabilir.