Safra Yolu Cerrahisi
Safra yolu cerrahisi kapsamında tedavi edilen belli başlı hastalıklar şunlardır:
- Neoplastik olmayan (tümör dışı) hastalıklar
- Selim safra yolu darlıkları
- Safra yolu yaralanmaları (özellikle safra kesesi ameliyatına bağlı)
- Safra kanalı taşları
- Safra yolu kistleri
- Doğumsal anomaliler (biliyer atrezi gibi)
- Neoplastik (tümöral) hastalıklar
- Selim tümörler (polipler)
- Safra yolu kanseri
- Hiler kolanjiyokarsinom (Klatskin tümörü)
- Distal kolanjiyokarsinom
SORULAR – CEVAPLAR
Safra kesesi taşlarının aksine hiçbir şikayete yol açmasa dahi safra kanalı taşlarının tedavi edilmesi şiddetle önerilir. Bunun nedeni safra kanalı taşlarının ciddi hastalıklara yol açma riskinin daha yüksek olmasıdır.
Günümüzde en sık tercih edilen yöntem ERKP (Endoskopik Retrograt KolanjiyoPankreatografi) adı verilen yöntemdir. ERKP ile safra ve pankreas kanalları görüntülenebilir ve bu kanallara girişim yapılabilir. ERKP’de standart mide endoskopisindeki gibi endoskop ağızdan girilir, yemek borusu ve mide geçilerek onikiparmak bağırsağına ulaşılır, onikiparmak bağırsağının ikinci kısmında yer alan “papila Vateri”den girilerek safra ve pankreas kanallarına ulaşılır.
Akut kolanjit gerçek bir acildir. Eğer zamanlı ve uygun şekilde tedavi edilmezse ölümle dahi sonuçlanabilir. Safra ağacı tamamen iltihapla dolu olduğu için bir an önce safra ağacının boşaltılması gerekir. Bunun için sıklıkla ERKP kullanılır. Eğer ERKP mümkün değilse veya başarısız olursa, radyolojik veya cerrahi yöntemler uygulanabilir. Safra ağacının drenajına ek olarak, güçlü antibiyotikler ve destek tedaviler de uygulanır.
ERKP’nin mümkün olmadığı veya başarısız olduğu, daha önce geçirilmiş mide cerrahisi, çıkartılması mümkün olmayan taşlar gibi durumlar söz konusuysa safra kanalı taşları cerrahi yolla tedavi edilebilir. Bu amaçla uygulanan cerrahi işleme “koledok eksplorasyonu” adı verilir ve ana safra kanalının açılıp, içinin tamamen temizlenmesini tanımlar. Safra kanalı taşlarına yönelik cerrahi tedavi açık veya kapalı yöntemle yapılabilir.
Evet. Yukarıda bahsi geçtiği üzere, safra kesesi olan kişilerde safra kanalındaki taşların safra kesesinden düştüğü kabul edilir. Bu nedenle safra kesesi ameliyatı genellikle safra kanalı taşlarının tedavisinin vazgeçilmez bir parçasıdır.
Safra Yolları Kanseri Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Safra yolu kanseri için uygulanan ameliyatlar tüm karın ameliyatları içinde en zor ve karmaşık olan ameliyatlarından biridir ancak donanımlı ve tecrübeli merkezlerde, tecrübeli ekipler tarafından yüksek başarı ile gerçekleştirilebilmektedir.
Safra yolu kanserinin tek etkili tedavisi cerrahi tedavidir. Uzak organlara yayılımın gözlenmediği tüm hastalar cerrahi tedavi için olası adaydır. Safra yolu kanserinin tedavisinde kullanılan diğer tedavi yöntemleri kemoterapi, radyoterapi ve karaciğer naklidir.
Safra yolu kanseri cerrahisi oldukça karmaşık ve zor bir cerrahidir. Yapılan birçok bilimsel çalışma, karaciğer kanseri cerrahisinin sonuçlarını etkileyen en önemli iki unsurun sağlık merkezinin ve cerrahi ekibin tecrübesi ve donanımı olduğunu, bu koşullarda uygulanan safra yolu kanseri cerrahisinin yüz güldürücü sonuçlara sahip olduğunu göstermiştir. Safra yolu kanseri tedavisi sonrasındaki yaşam beklentisini belirleyen en önemli unsurlar hastalığın evresi ve cerrahi tedavinin başarısıdır. Ne olursa olsun, cerrahi alanındaki gelişmeler ve güçlü tedavi seçenekleri sayesinde, safra yolu kanseri artık eskiye kıyasla çok daha iyi tedavi edilebilmektedir.
Tüm tedavi seçeneklerinin özellikleri, faydaları ve zararları hastaya ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. Hasta ve hastalık ile ilgili özellikleri dikkatlice değerlendirdikten sonra hekim, her hastayı ona özel olarak en uygun olan tedavi seçeneğine yönlendirecektir. Hekimin bu noktada göz önünde bulundurduğu kriterler şunlardır:
- Genel sağlık durumu
- Mevcut yandaş hastalıklar (kalp, akciğer, karaciğer hastalıkları gibi)
- Hastalığın evresi
- Hastalığın cerrahi tedaviye uygun olup olmadığı
- Tedavilerin olası yan etkileri
Safra yolu kanseri cerrahisinde ne yapılır?
Safra yolu kanserinin yerleşim yerine göre cerrahi tedavi şekli değişir. Karaciğer içinde yerleşik safra yolu kanserleri (intrahepatik kolanjiyokarsinom) tıpkı karaciğer kanserleri gibi tedavi edilir yani kanserin bulunduğu karaciğer bölümü cerrahi yolla çıkartılır. Karaciğer dışında ve karaciğere yakın bölgede yerleşik safra yolu kanserlerinde (hiler kolanjiyokarsinom) ise karaciğer dışındaki safra yolları ile birlikte karaciğerin bir bölümünü de çıkartmak gerekir.
Kanser karaciğer dışındaki safra yollarında olduğu halde karaciğerin de bir bölümünün çıkartılmasının iki nedeni vardır. Birincisi, kanser hemen bitişiğindeki karaciğer bölümünü istila etmiş olabilir. İkincisi, bir karaciğer bölümünün safra kanalını çıkartırsanız o karaciğer bölümünü de çıkartmanız gerekir; zira, safrasını akıtamayan bir karaciğer dokusu zaman içinde işlevini ve canlılığını yitirir.
Günümüz cerrahi teknikleri ile karaciğer kanseri cerrahisi artık son derecede başarılı şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Ancak cerrahi tedavi ile ilgili en önemli endişe, kanserli karaciğer kısmı çıkartıldıktan sonra geride kalan karaciğer dokusunun yetersiz kalmasıdır; bu da karaciğer yetmezliği ve hastanın hayatını kaybetmesi ile sonuçlanabilir.
Karaciğer dışında ve karaciğere uzak bölgede yerleşik olan safra yolu kanserlerinin (distal kolanjiyokarsinom) tedavisi ise diğer iki tipten tamamen farklıdır. Bu kanserlerin cerrahisi pankreas başı kanserlerinde uygulanan cerrahiye benzer. Genellikle Whipple ameliyatı denilen ameliyat uygulanır. Bu ameliyatta safra yolunun karaciğer dışında kalan kısmı, pankreas başı ve onikiparmak bağırsağı ile birlikte bir bütün olarak çıkartılır.
Safra yolu cerrahisine bağlı sorunlar nelerdir?
Safra yolu cerrahisi ile ilişkili sorunlar nispeten sıktır çünkü safra yolu ameliyatları, daha önce de bahsi geçtiği üzere, büyük ameliyatlardır. Bu sorunlardan bazıları ciddi sonuçlar doğurabilir. Ancak cerrahi teknolojinin ve biliminin gelişmesi ile birlikte bu sorunlarla çok daha başarılı şekilde baş edilebilmektedir. Nitekim, yapılan bilimsel çalışmalarda, tecrübeli ve donanımlı sağlık merkezlerinde, karaciğer-safra yolları ve pankreas cerrahisinde özelleşmiş cerrahi ekiplerce gerçekleştirildiğinde pankreas cerrahisinin sonuçlarının belirgin ölçüde daha iyi olduğu gösterilmiştir. Safra yolu cerrahisi geçirecekseniz, sorumlu cerrahla ameliyatın faydaları ve riskleri konusunda ayrıntılı olarak konuşmalısınız.
